مسمومیت بارداری یک عارضه خطرناک برای جنین و مادر است علت اصلی مسمویت در حاملگی وجود فشار خون بالا است. بارداری برای زنان دوران شگفت انگیزی در زندگی به شمار می‌رود اما به دلیل مشکلات مختلف ممکن است همه چیز به‌خوبی پیش نرود. در این مسیر شیرین، مسمومیت بارداری ممکن است تهدیدی جدی برای سلامتی شما و جنینتان باشد. مسمومیت در بارداری یک موضوع حیاتی است که همه زنان باردار باید درباره آن آگاه باشند. این وضعیت یک مشکل جدی است که می‌تواند برای مادر و جنینش پیامدهای وخیمی داشته باشد. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و راههای پیشگیری از این مسمومیت خواهیم پرداخت. در ادامه با ما باشید تا اطلاعات و آگاهی کاملی در مورد این مسمومیت به دست آورید.
مسمومیت بارداری چیست؟
مسمومیت حاملگی یک عارضه خطرناک برای مادر و جنین است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که فشارخون بالا در دوران بارداری به‌طور شدید افزایش پیدا می‌کند. این مسمومیت معمولاً در سه ماهه سوم بارداری اتفاق می‌افتد اما در برخی موارد ممکن است در دوران پس از زایمان نیز بروز کند. در این مقاله، به شما نشان می‌دهیم که چگونه می‌توانید خودتان را در مقابل این وضعیت محافظت کنید. از تغذیه سالم و متعادل گرفته تا رعایت بهداشت شخصی و مشاوره با پزشک، همه این موارد می‌توانند به شما کمک کنند تا از این مسمومیت پیشگیری کنید.
علائم مسمومیت بارداری
مسمومیت در بارداری یک عارضه مخاطره‌آمیز در دوران بارداری است که با افزایش فشارخون و پروتئین در ادرار مشخص خواهد شد. این عارضه معمولاً بعد از هفته 20 بارداری شروع می‌شود. از علائم اولیه مسمومیت در بارداری می‌توان به سردرد شدید، مشکلات بینایی مانند دوبینی و تاری دید، حساسیت به نور، تهوع و استفراغ و درد در ناحیه فوقانی شکم اشاره کرد. همچنین افزایش فشارخون بالای 140/90 و وجود پروتئین در ادرار از علائم تشخیصی مهم این مسمومیت محسوب می‌شود. با پیشرفت بیماری، علائمی مانند تشنج، سرگیجه، خستگی شدید، کاهش حجم ادرار، درد در ناحیه زیر قفسه سینه، مشکلات تنفسی، تورم دست و صورت و کاهش وزن ناگهانی ممکن است بروز کند که نشان‌دهنده شدت یافتن عارضه و نیاز به درمان فوری است. در موارد شدید، علائمی همچون اغماء، تشنج شدید، بی‌هوشی، از دست دادن حس چهره، دست و پا، مشکل در صحبت کردن، تنگی نفس شدید، درد قفسه سینه، کاهش ضربان قلب جنین و خونریزی در بارداری ممکن است رخ دهد که نیازمند مداخله پزشکی فوری و بستری شدن در بیمارستان است؛ بنابراین آگاهی از علائم اولیه و پیشرفته مسمومیت بارداری برای تشخیص سریع و درمان به‌موقع آن بسیار حائز اهمیت است.
درمان مسمومیت بارداری
درمان مسمومیت حاملگی بسته به‌شدت علائم و سن بانوی باردار متفاوت است اما به‌طورکلی شامل مراحل زیر می‌شود:
- بستری شدن در بیمارستان و استراحت مطلق: با توجه به خطرات جدی مسمومیت در حاملگی، لازم است مادر تحت نظر مداوم پزشک باشد تا در صورت بروز عارضه فوری اقدام شود.
- کنترل فشارخون: با تجویز داروهایی مانند متیل دوپا و لابتالول فشارخون کنترل می‌شود.
- درمان تشنج: داروهای ضد تشنج مثل منیزیم سولفات تجویز می‌شود.
- پایش مداوم جنین: با انجام مرتب آزمایشات و مانیتورینگ، وضعیت جنین کنترل می‌شود.
- تجویز کورتون برای رشد ریه‌های جنین.
- خاتمه بارداری با زایمان زودرس یا سزارین، در صورت لزوم.
- درمان عوارض احتمالی مانند خونریزی، ادم ریوی، نارسایی کلیه و…
در کل هدف از درمان، کنترل علائم و جلوگیری از عوارض خطرناک برای مادر و جنین است. پس از زایمان نیز باید مراقبت‌های ویژه‌ای صورت گیرد تا مسمومیت مجدداً رخ ندهد. آگاهی مادران از علائم هشداردهنده و مراجعه به‌موقع به پزشک، نقش مهمی در پیشگیری و درمان موفق این نوع مسمومیت دارد.
علت مسمومیت بارداری
علت دقیق بروز مسمومیت در بارداری هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند:
- سن بالای مادر در هنگام بارداری: خانم‌های بالای 35 سال بیشتر در معرض خطرند.
- اولین بارداری: زنانی که اولین بار باردار می‌شوند بیشتر در معرض خطر هستند.
- حاملگی چند قلویی: احتمال مسمومیت در بارداری‌های دوقلو یا چندقلو بالاتر است.
- فاصله کم بین بارداری‌ها
- سابقه مسمومیت در بارداری قبلی
- ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند فشارخون بالا، دیابت، کلیوی، آنمی و…
- اختلالات خونریزی‌دهنده
- بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس، چرگ اشتراوس
- سابقه خانوادگی ابتلا به مسمومیت در بارداری
- مشکلات جفتی یا جفت‌سازی نامناسب
- عفونت ادراری در دوران بارداری
- تنش، ترس و نگرانی فراوان در زمان بارداری
همان‌طور که بیان شد، درست است که علت دقیق این عارضه مشخص نیست، اما آگاهی از عوامل خطرساز و مراقبت‌های لازم در دوران بارداری برای پیشگیری از مسمومیت در بارداری بسیار حائز اهمیت است. با رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای و کنترل مرتب سلامت مادر حتی از زمان دریافت جواب آزمایش بارداری، می‌توان از بروز این عارضه جلوگیری کرد. در ادامه بیشتر در مورد راههای پیشگیری این نوع مسمومیت برای شما صحبت می‌کنیم.
جلوگیری از مسمومیت بارداری
مادران باردار با رعایت نکات زیر می‌توانند از بروز مسمومیت در بارداری پیشگیری کنند:
- مراقبت‌های دوران بارداری: انجام معاینات و آزمایش‌های دوره‌ای طبق توصیه پزشک و مصرف مکمل‌های دوران بارداری مانند اسیدفولیک، آهن و کلسیم بسیار مهم است.
- کنترل فشارخون: اندازه‌گیری مرتب فشارخون و در صورت لزوم مصرف داروهای فشارخون تحت نظر پزشک.
- رژیم غذایی متعادل: مصرف غذاهای سرشار از پروتئین، اسیدهای چرب ضروری، میوه و سبزیجات تازه و اجتناب از نمک و قند زیاد.
- فعالیت بدنی منظم و استراحت کافی
- پرهیز از استرس و فشارهای روانی
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت قبل از بارداری
- جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های ادراری در دوران بارداری
- توجه به علائم هشداردهنده مسمومیت در بارداری و مراجعه به پزشک
- اجتناب از بارداری در سنین بالای 35 سال
- رعایت فاصله مناسب بین بارداری‌ها
درنهایت با پایش مرتب سلامت مادر، تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع می‌توان از بروز مسمومیت در بارداری و عوارض آن جلوگیری کرد.
آیا مسمومیت بارداری خطرناک است؟
بله این مسمومیت همان‌طور که بیان شد یک عارضه بسیار خطرناک در دوران بارداری محسوب می‌شود. مسمومیت در بارداری زمانی رخ می‌دهد که فشارخون به‌طور شدید و ناگهانی در دوران بارداری افزایش پیدا کند. این افزایش فشارخون می‌تواند باعث آسیب شدید به اندام‌های مختلف بدن مادر از جمله کلیه‌ها، کبد، مغز و ریه‌ها شود؛ بنابراین با توجه به خطرات جدی بالقوه‌ای که این مسمومیت می‌تواند برای مادر و جنین ایجاد کند، بسیار حائز اهمیت است که به علائم هشداردهنده آن‌که برای شما بیان کردیم توجه کنید و در صورت بروز هرگونه علامت مشکوک، سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.
مسمومیت بارداری بدون فشارخون بالا
مسمومیت در بارداری معمولاً با افزایش فشارخون همراه است، اما در برخی موارد نادر ممکن است این مسمومیت بدون فشارخون بالا رخ دهد که به آن مسمومیت بارداری آتیپیک گفته می‌شود. این نوع مسمومیت، علی‌رغم عدم افزایش فشارخون، علائمی مشابه مسمومیت معمولی مانند تشنج، سردرد، تهوع، استفراغ و مشکلات بینایی دیده می‌شود. علت این نوع مسمومیت هنوز به‌طور دقیق مشخص نشده، اما احتمالاتی مانند اختلال عملکرد کبد، نقص انعقادی و آسیب به اندام‌ها بدون افزایش فشارخون مطرح است. تشخیص مسمومیت آتیپیک معمولاً با انجام آزمایشاتی مانند آزمایش ادرار برای پروتئینوری، آزمایش عملکرد کبد و کلیه و سونوگرافی برای بررسی میزان مایع آمنیوتیک انجام می‌شود.
درمان هم مشابه مسمومیت معمولی و شامل بستری شدن، کنترل تشنج، جلوگیری از عوارض و در صورت لزوم زایمان زودرس است. با توجه به نادر بودن این حالت، آگاهی پزشک از امکان بروز آن و توجه به علائم بالینی بیمار علی‌رغم عدم وجود فشارخون بالا برای تشخیص و درمان به‌موقع ضروری است. البته همچنان افزایش فشارخون بارزترین و شایع‌ترین علامت مسمومیت در بارداری محسوب می‌شود.
مسمومیت بارداری تا کی ادامه دارد؟
مسمومیت در بارداری معمولاً در سه ماهه سوم بارداری شروع می‌شود و تا زمان زایمان ادامه پیدا می‌کند. البته در برخی موارد نادر، امکان بروز آن در سه ماهه دوم و حتی چند روز پس از زایمان نیز وجود دارد. در طول دوران بارداری، شدت علائم مسمومیت ممکن است متفاوت باشد. در برخی موارد علائم خفیف هستند و با استراحت و درمان سرپایی قابل‌کنترل هستند، اما در موارد شدیدتر نیاز به بستری و زایمان زودرس خواهد بود.
پس از زایمان نیز امکان بروز مجدد مسمومیت تا یک هفته وجود دارد که به آن مسمومیت پس از زایمان می‌گویند؛ بنابراین حتی پس از زایمان نباید از علائم احتمالی غافل شد. درمجموع، با توجه به اهمیت سلامت مادر و نوزاد، توصیه می‌شود در تمام طول بارداری و حتی چند روز پس از زایمان، مادر از نظر ابتلا به مسمومیت حاملگی تحت نظر پزشک باشد تا در صورت بروز علائم مشکوک، بلافاصله درمان آغاز شود.
مسمومیت در بارداری چه تأثیری بر جنین دارد؟
این نوع مسمومیت می‌تواند تاثیرات منفی و جدی بر سلامت جنین داشته باشد. افزایش فشارخون و آسیب به اندام‌های مادر در اثر این مسمومیت، موجب کاهش جریان خون‌رسانی به جفت و درنتیجه جنین می‌شود. کمبود اکسیژن و مواد مغذی لازم، باعث عقب‌ماندگی رشد جنین، کاهش وزن هنگام تولد و مشکلاتی مانند زردی نوزاد می‌شود.
همچنین مسمومیت در بارداری می‌تواند منجر به جدا شدن زودرس جفت از رحم و درنتیجه زایمان زودرس شود که با توجه به نارس بودن جنین، خطرات و عوارضی برای او به همراه دارد. از دیگر عوارض احتمالی مسمومیت در بارداری برای جنین می‌توان به مرگ داخل رحمی، نقایص مادرزادی، مشکلات تنفسی، عصبی و حرکتی و حتی مرده‌زایی اشاره کرد.
بنابراین با توجه به خطرات جدی این نوع مسمومیت، ضروری است علائم هشداردهنده آن شناخته شود و در صورت بروز، سریعاً تحت درمان قرار گرفته تا از بروز عوارضی که سلامت جنین را تهدید می‌کند، جلوگیری شود. همان‌طور که گفته شد مراقبت‌های دوران بارداری و کنترل منظم سلامت مادر و جنین نقش بسزایی در پیشگیری از این عارضه دارد.
تشخیص مسمومیت بارداری
تشخیص مسمومیت در بارداری معمولاً بر اساس علائم بالینی و آزمایشات انجام می‌شود:
- علائمی مانند افزایش فشارخون بالای 140/90، وجود پروتئین در ادرار، سردرد، مشکلات بینایی، درد شکم و تهوع، می‌تواند نشانه‌هایی از مسمومیت در بارداری باشد.
- اندازه‌گیری فشارخون و بررسی ادرار برای پروتئینوری از آزمایشات اولیه تشخیصی است.
- آزمایش خون برای بررسی سطح اوره و کراتینین و عملکرد کلیه‌ها و کبد نیز کمک‌کننده است.
- میزان پلاکت و آنزیم‌های کبدی مثل آلکالین فسفاتاز و آسپارتات ترانس آمیناز نیز مهم هستند.
- سونوگرافی برای بررسی رشد و وضعیت جنین و میزان مایع آمنیوتیک لازم است.
- در صورت نیاز، آزمایشات پیشرفته‌تر مثل سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی مغز و کلیه‌ها نیز انجام می‌شود.
- در مواردی که مسمومیت بدون افزایش فشارخون رخ دهد، تشخیص چالش‌برانگیزتر است و نیاز به آزمایشات گسترده‌تری دارد.
بنابراین با توجه به اهمیت تشخیص و درمان به موقع، در صورت مشاهده هرگونه علامت مشکوک، باید سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کرد تا بررسی‌های لازم انجام و درمان آغاز شود.
عوارض مسمومیت دوران حاملگی برای جنین
مسمومیت در بارداری ممکن است برای جنین عوارض جدی ایجاد کند. یکی از عوارض این مسمومیت برای جنین، کاهش رشد جنین است. درصورتی‌که مادر به این مسمومیت مبتلا شود، میزان تأمین مواد غذایی و اکسیژن به جنین کاهش می‌یابد که می‌تواند به کاهش رشد جنین و نقص رشد آن منجر شود. عوارض دیگر ممکن شامل افزایش خطر زایمان زودرس و وزن کم تولد جنین باشد. مسمومیت در بارداری می‌تواند به علت ایجاد تنش بر روی رحم و سیستم عصبی مرکزی جنین، زایمان زودرس را تسریع کند. به‌علاوه، مسمومیت در بارداری می‌تواند باعث خطر بروز عوارض قلبی و کلیوی در جنین شود.
ناکافی بودن تأمین مایعات و نیز اختلال در عملکرد کلیه‌ها می‌تواند به کاهش عملکرد قلبی و کلیوی جنین منجر شود. بااین‌حال، باید توجه داشت که عوارض مسمومیت در بارداری برای جنین در صورت درمان مناسب و به‌موقع می‌تواند کاهش یابد. مراقبت و مشاوره پزشکی منظم، مصرف مایعات کافی و استراحت مناسب می‌تواند به جلوگیری از وقوع عوارض جدی در جنین کمک کند.
بنابراین، مسمومیت حاملگی نیز مانند داشتن و اضافه وزن در بارداری می‌تواند عوارضی جدی برای جنین به همراه داشته باشد؛ اما با درمان مناسب و مراقبت‌های پزشکی، می‌توانید خطرات را کاهش دهید و باعث سلامتی جنین خود شوید.
مسمومیت بارداری چه خطری دارد؟
مسمومیت در بارداری یکی از خطرناک‌ترین عوارض دوران بارداری است که می‌تواند سلامت و جان مادر و جنین را تهدید کند. از جمله خطرات این نوع مسمومیت می‌توان به افزایش شدید فشارخون، تشنج، سکته مغزی، جدا شدن زودرس جفت، خونریزی‌های شدید، اختلالات انعقادی، نارسایی کلیه و کبد اشاره کرد که در موارد شدید ممکن است منجر به مرگ مادر شود. همچنین خطر زایمان زودرس، عقب‌ماندگی رشد جنین، خفگی جنین و مرگ داخل رحمی جنین به دلیل کاهش جریان خون رحم و جفت از دیگر عوارض تهدیدکننده حیات محسوب می‌شود. از دیگر خطرات اصلی این مسمومیت، عفونت‌های باکتریایی است. این عفونت‌ها می‌توانند باعث تب، التهاب رحم، سقط مکرر و حتی مرگ مادر یا جنین شوند. برخی از عفونت‌های معروف در این زمینه شامل عفونت ادراری، عفونت‌های تناسلی و عفونت‌های رحمی هستند.
لذا توجه به علائم هشداردهنده مانند افزایش فشارخون، سردرد و مشکلات بینایی و درمان فوری آن حیاتی است. رعایت مراقبت‌های دوران بارداری، کنترل فشارخون و آگاهی از عوامل خطرساز برای پیشگیری از این عارضه پرخطر ضروری است.
مسمومیت بارداری چه عوارضی دارد؟
مسمومیت در بارداری یک وضعیت پرخطر برای مادر و جنین است و می‌تواند عوارض جدی برای هر دو نفر ایجاد کند. در این بخش، به بررسی عوارض این مسمومیت برای مادر و جنین می‌پردازیم.
یکی از عوارض این مسمومیت برای مادر، کاهش ضربان قلب و فشارخون است. در صورت مسمومیت در بارداری، سیستم عصبی مرکزی مادر تحت تأثیر قرار می‌گیرد که می‌تواند منجر به کاهش ضربان قلب و فشارخون او شود. این وضعیت می‌تواند خطر لرزش قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد. عوارض دیگر شامل کاهش عملکرد کلیوی، اختلال در عملکرد کبد و غیره است. مسمومیت بارداری می‌تواند باعث کاهش عملکرد کلیوی مادر شود و علائمی مانند ادرار کمرنگ و تورم در بدن را ایجاد کند. همچنین، اختلال در عملکرد کبد می‌تواند باعث زردی و درد شکمی در مادر شود. به‌علاوه، مسمومیت در بارداری می‌تواند برای جنین نیز عوارض جدی داشته باشد. یکی از عوارض اصلی، کاهش رشد جنین است که ممکن است منجر به وزن کمتر و مشکلات رشد در آینده شود. همچنین، این مسمومیت باعث خطر زایمان زودرس، نارسایی جنینی و اختلالات سیستم عصبی جنین می‌شود.
بااین‌حال، باید توجه داشت که با درمان مناسب و مراقبت‌های پزشکی، عوارض مسمومیت در بارداری می‌تواند کاهش یابد. در صورت مشاهده هرگونه علامت مسمومیت در بارداری، باید به پزشک خود مراجعه کنید تا درمان مناسب را برای شما تجویز کند و خطرات را کاهش دهد.
در مسمومیت بارداری چه بخوریم؟
رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری و کنترل مسمومیت در بارداری بسیار مهم است. اصول کلی تغذیه در مسمومیت در بارداری عبارتند از:
- مصرف غذاهای حاوی پروتئین کافی مانند ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، گوشت قرمز کم‌چرب، حبوبات، مغزها و شیر. پروتئین به جلوگیری از تورم و افزایش فشارخون کمک می‌کند.
- مصرف کافی میوه‌جات و سبزیجات تازه به‌ویژه آن‌هایی که حاوی ویتامین C و اسیدفولیک هستند مانند پرتقال، کیوی، سبزیجات برگ سبز و اسفناج.
- مصرف منابع خوب کلسیم مثل شیر و لبنیات کم‌چرب برای جلوگیری از پوکی استخوان
- محدود کردن نمک به میزان کمتر از 2 گرم در روز
- پرهیز از قند و شیرینی‌جات
- مصرف روزانه حداقل 2-3 لیتر آب و مایعات بدون کافئین
- مصرف منابع امگا 3 مثل ماهی سالمون، آجیل و دانه‌ها
- پرهیز از الکل، کافئین و نوشیدنی‌های گازدار
- خوردن وعده‌های کوچک‌تر و متعدد در طول روز
به‌طورکلی رعایت یک رژیم غذایی متعادل، کم‌نمک و پر از مواد مغذی ضروری، نقش مهمی در پیشگیری و کنترل مسمومیت در بارداری دارد. توصیه می‌کنیم حتماً با پزشک و متخصص تغذیه مشورت نمایید تا بهترین رژیم و خوراک را برای شما در نظر بگیرد.
با مسمومیت دوران حاملگی چه کنیم؟
در پایان، باید به اهمیت بیشتری که به سلامتی خود و جنین خود می‌دهید، تأکید کنیم. مسمومیت بارداری می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد؛ بنابراین، همواره از مصرف مواد مخدر و الکل از زمان مشاهده علائم بارداری خودداری کنید و به تغذیه سالم و بهداشت شخصی خود توجه کنید. همچنین، خود را از همراهی و مشاوره پزشک دریغ نکنید. دوران بارداری یک مرحله بی‌نظیر در زندگی شماست، لذا با عشق و مراقبت از خود و جنین خود، این سفر را با بهترین و سالم‌ترین شکل ممکن تجربه کنید.
منابع: